گل رز (Rosa hybrida) به دلیل زیبایی، تنوع رنگ ودوره گل دهی طولانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور مطالعه عکس العمل گل بریدنی رز به کاربرد کودهای زیستی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه هیدروپونیک رز هلندی در باغ الندشت آستان قدس رضوی (مشهد) در سال 1389-1388 اجرا شد. فاکتور اول شامل شش رقم گل رز (ارقام Red ferover، Classic cezaanna، Rock feller، Rimini، Maroussia و Orange juice) و فاکتور دوم در چهار سطح شامل سه نوع کود بیولوژیک (بیوفارم، نیتراژین و نیتروکسین) و تیمار شاهد (بدون تلقیح) بودند.در این آزمایش، ویژگی های سطح برگ، تعداد گره، تعداد شاخه، زودگل دهی، عمر گل جای گیاه و درصد نیتروژن، پتاسیم و کلسیم برگ برای هر تیمار اندازه گیری و مقایسه میانگین آنها به روش آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی رقم و اثر متقابل رقم و تیمار کودی بر پارامترهای تعداد گره، تعداد شاخه، زودگل دهی، عمر گل جا، سطح برگ و غلظت نیتروژن، پتاسیم و کلسیم در برگ در سطح 5% معنی دار بود. هم چنین اثر خالص تیمارهای کودی بر غلظت عناصر غذایی در برگ و سطح برگ در سطح 5% معنی دار بود. بیشترین غلظت عناصر غذایی مورد بررسی در رقم Red ferover مشاهده شد. بررسی اثر متقابل رقم و تیمارهای کودی نشان داد که در ارقام Red ferover، Classic cezaanna و Maroussia، تیمارهای تلقیح باعث افزایش غلظت نیتروژن در برگ نسبت به شاهد بدون تلقیح شد. تیمارهای کودی بیوفارم و نیتروکسین در ارقام Red ferover و Rimini باعث افزایش غلظت کلسیم در برگ نسبت به شاهد شدند که این افزایش در سطح 5% معنی دار بود. تیمار های کودی نیتراژین و نیتروکسین در رقم Rock feller باعث کاهش معنی دار غلظت کلسیم در بافت گیاه در مقایسه با تیمار شاهد شد.

یکی از راهکارهای کاهش تلفات آب در کشاورزی, برنامه ریزی صحیح آبیاری است که اساس آن را برآورد دقیق نیاز آبی گیاهان تشکیل می دهد. به منظور تعیین نیاز آبی سه رقم گل رز, تحقیقی به مدت یک سال در گلخانه ای هیدروپونیک مجهز به سیستم آبیاری قطره ای در شهرستان اراک و با استفاده از لایسیمترهای زهکش دار انجام شد. میزان تبخیر-تعرق مرجع با استفاده از یک میکرولایسیمتر زهکش دار دارای کشت چمن, برای محاسبه نیاز آبی از روش بیلان آبی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار کل تبخیر-تعرق مرجع در گلخانه طی یک سال انجام پژوهش, 1608 میلی متر بود. همچنین مقدار کل تبخیر-تعرق  گل رز آتشی در این دوره رشد1423میلی متر, گل رز  لب صورتی 1480 میلی متر و  گل رز رقم سفید, 1313 میلی متر و متوسط تبخیر-تعرق ارقام رز در طول سال برابر 8/3 میلیمتر در روز بدست آمد. با توجه به چند ساله بودن بوته های  گل رز, ضریب گیاهی دارای مراحل چهارگانه نبود و مقدار ضریب گیاهی ارقام گل  رز در هردهه بین 7/0 تا 96/0 تغییر نمود و متوسط ضریب گیاهی ارقام  گل رز در طول سال برابر 81/0 بدست آمد. همچنین متوسط مقدار آب مصرفی ارقام  گل رز در طول یک سال برابر 20573 مترمکعب در هکتار به ازای تراکم کشت75000 بوته  گل رز در هکتار بدست آمد.

به منظور بررسی تاثیر شکل نیتروژن (آمونیوم و نیترات) و سطوح مختلف کلسیم محلول غذایی بر عملکرد کمی و کیفی گل رز شاخه بریده (Rosa hybrida L.) رقم Vendentta، در شرایط کشت بدون خاک، آزمایشی در گلخانه ایستگاه ملی تحقیقات گل و گیاهان زینتی (محلات) اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور آمونیوم در سه سطح (صفر، 5/2 و 0/5 میلی مولار، از کل10 میلی مولار نیتروژن و بقیه به شکل نیترات) و کلسیم در دو سطح (6/1 و 8/4 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد که افزایش غلظت آمونیوم محلول غذایی از صفر به 5/2 میلی مولار موجب افزایش تعداد شاخه گل، طول دمگل و وزن تر شاخه گل شد. درحالی که غلظت 5 میلی مولار آمونیوم موجب کاهش معنی دار تعداد شاخه گل، قطر جام، طول جام، عمر پس از برداشت و وزن تر شاخه گل گردید. افزایش غلظت کلسیم محلول غذایی باعث افزایش معنی دار قطر جام گل و وزن تر شاخه گل شد. با کاربرد آمونیوم در محلول غذایی (افزایش نسبت آمونیوم به نیترات)، غلظت کلسیم و پتاسیم برگ کاهش و غلظت فسفر، روی، منگنز، آهن و بر به طور معنی داری افزایش یافت. افزایش غلظت کلسیم محلول غذایی سبب افزایش معنی دار غلظت نیتروژن، کلسیم، منگنز و بر و کاهش معنی دار غلظت پتاسیم، روی و مس برگ گل رز شد. براساس نتایج این آزمایش، کاربرد 5/2 میلی-مولار آمونیوم (25 درصد نیتروژن کل محلول غذایی) همراه با 8/4 میلی مولار کلسیم سبب بهبود رشد و برخی شاخص-های کیفی گل رز رقم Vendentta می شود.

علی رغم وجود پتانسیل و مزیت‏های موجود در تولید گل و گیاهان زینتی در کشور، همواره چالش‏ها و نارسایی هایی در ساختار بازار و بازاریابی این محصولات مشاهده می‏شود. در این مطالعه عوامل موثر بر حاشیه بازاریابی گل رز گلخانه ای در استان کهگیلویه و بویراحمد به منظور تدوین رهیافتی برای حل مشکلات و توسعه بازار این محصول بررسی شد. مطابق نتایج، حاشیه بازاریابی محصول گل رز بالا و غیرمتناسب است و مسیر بازاریابی گل رز در استان کارا و شفاف نیست. نتایج تخمین توابع حاشیه بازاریابی با استفاده از الگوی مارک – آپ نشان داد که قیمت، هزینه های بازاریابی و هزینه حمل ونقل با حاشیه بازاریابی درسطح خرده فروشی رابطه مستقیم دارد. همچنین نتایج محاسبه کارایی بازاریابی گل رز با استفاده از روش شفرد نشان داد که به ازای 1 ریال خدمات بازاریابی 77/3 واحد ارزش افزوده ایجاد می شود. نبود اطلاعات دقیق از شرایط بازار، سیستم حمل و نقل نامناسب و دوری بازار فروش از محل تولید و نیز کمبود تسهیلات حمایتی از مهم ترین مشکلات و چالش های تولیدکنندگان بودند.

این پژوهش برای درک بهتر نقش برگ در عمر گل های بریده رز، به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در شهرستان خرم آباد در سال 1389 انجام گردید. فاکتورهای مورد آزمایش عبارت بودند از: فاکتور رقم با سه سطح (کافی بریک، پلاراستار و فول هاوس)، فاکتور برگ با دو سطح شامل وجود یا عدم وجود برگ بر روی ساقه گل دهنده و فاکتور ساکارز با دو سطح شامل وجود یا عدم وجود ساکارز4% در محلول نگهدارنده گل. نتایج نشان داد که حذف برگ به طور معنی داری در افزایش تعادل آبی، وزن تر نسبی و در نتیجه افزایش عمر گل بریده موثر است. افزودن ساکارز به محلول نگهدارنده شاخه های حاوی برگ، باعث خسارت به برگ ها و کاهش شدید جذب و تعرق شده و عملا این نوع شاخه ها از این نظر شبیه به شاخه های بدون برگ عمل کردند. افزودن ساکارز با وجود افزایش میزان مواد جامد محلول گلبرگ، اثر مثبتی بر عمر گل های بریده حتی در شاخه های بدون برگ ایجاد نکرد. بالاترین عمر گل بریده مربوط به شاخه های گل بدون برگ و بدون ساکارز رقم پلاراستار با عمر 6/11 روز بود که تفاوت معنی داری با شاخه های گل بدون برگ و بدون ساکارز ارقام کافی بریک (4/11 روز) و فول هاوس (0/11 روز) نداشت. شاخه های گل دارای برگ، بدون ساکارز و با ساکارز رقم فول هاوس به ترتیب با عمر 4/7 و 4/8 روز کمترین عمر گل بریده را نشان دادند.

کشت گلخانه ای بخشی از کشاورزی است که با افزایش بهره وری از زمین و اب، باعث افزایش اشتغال، درآمد و صادرات کشور می شود و در جهان روز به روز در حال توسعه و پیشرفت است. هدف از این تحقیق بررسی اقتصادی احداث گلخانه گل رز در حوزه آبخیز کنج کوه مهریز در جهت توسعه پایدار است. با استفاده از مصاحبه ی حضوری با یکی از سرمایه گذاران محلی در این زمینه برآورد شد که در یک گلخانه گل رز به مساحت 6000 متر مربع، حداکثر مقدار سود 6/198/000/000 ریال و حداقل آن 91/000/000 ریال است و نسبت به منفعت به هزینه 3/099165591 می باشد و با توجه به اینکه این نسبت از 1 بزرگتر است، احداث گلخانه گل رز توجیه اقتصادی داردو باعث افزایش اشتغال، درآمد و مهاجرت معکوس به روستا و همچنین باعث کاهش هدررفت آن و خاک منطقه می گردد که به طور کلی زندگی را در حوزه آبخیز پایدار نگه داشته که رضایت مردم را در پی خواهد داشت. ما می توانیم با مدیریت صحیح و مشارکت مردم، حوزه آبخیز را در جهت افزایش توسعه پایدار و رفع مسائل اقتصادی و اجتماعی پیش ببریم.

گل رز یکی از شناخته شده ترین گل های زینتی شاخه بریده در سراسر دنیا می باشد و تولید گل رز در گلخانه های تجاری اهمیت زیادی دارد. این گل یک گیاه نور پسند در میان گل های زینتی می باشد و تامین نور مناسب در دوره پرورش یکی از اقدامات مهم در افزایش عملکرد و کیفیت گل رز گلخانه ای، در روزهای کم نور و ابرناک است. افزایش نور در دسترس گل رز در کشت های گلخانه ای با استفاده از منابع نور تکمیلی انجام می شود. طی چند سال اخیر کاربرد نورهای تکمیلی جدید به عنوان جایگزین منابع نور قدیمی در بهبود شرایط رشد و نمو گیاهان زینتی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به این منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر منبع نور مکمل بر شاخص های ریخت زایی و فیزیولوژیک گل رز رقم جوملیا صورت گرفت. نورهای تکمیلی جدید شامل نور دیود ترکیبی در مقایسه با منابع نور متداول و قدیمی مانند بخار فلزی و پرفشار سدیمی برای تعیین منبع نور مکمل بهینه برای تولید گل رز شاخه بریده رقم جوملیا به روش هیدروپونیک در طی فصل سرد استفاده شد و نور طبیعی خورشید به عنوان شاهد در نظر گرفته شد.

مواد و روش ها

این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار گروه تیمار نوری شامل نورهای تکمیلی بخار فلزی، پرفشار سدیمی، دیودهای ساطع کننده نور ترکیبی و شاهد (نور طبیعی خورشید بدون نوردهی تکمیلی) در سه تکرار و هر تکرار شامل چهار بوته گل رز اجرا شد. آزمایش در گلخانه تخصصی گل رز واقع در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال1400 -1399 انجام شد. در این تحقیق صفات ریخت زایی و فیزیولوژیک شامل طول غنچه، قطر ساقه گل، قطر کاسه گل، تعداد برگ در زمان گلدهی، تعداد گل، میزان کلروفیل های a و b برگ، محتوای نسبی آب برگ، پروتیین برگ و کلروفیل فلورسنس برگ گل رز رقم جوملیا اندازه گیری شد.

یافته ها

براساس نتایج به دست آمده، اثر تیمارهای نور تکمیلی بر صفات ریخت زایی و فیزیولوژیکی گل رز شاخه بریده رقم جوملیا معنی دار بودند. در مقایسه با تیمار شاهد، تیمار دیودهای نوری ترکیبی بیشترین تاثیر را بر شاخص های طول غنچه، قطر ساقه گل و قطرکاسه گل داشت؛ نتیجه مشابه در افزایش تعداد برگ و تعداد شاخه گل به دست آمد. همچنین تجمع رنگیزه های فتوسنتزی برگ شامل کلروفیل ها در تیمار نوری دیودهای ترکیبی بیشترین افزایش را نشان داد. دیودهای نوری رشد توانست محتوای نسبی آب برگ را به طور معنی داری نسبت به سایر تیمارها افزایش دهد. میزان پروتیین اندازه گیری شده در بافت برگ گل رز تیمار شده با نور دیودهای ترکیبی نسبت به دیگر تیمارها بالاتر بود. با بررسی شاخص کلروفیل فلورسنس مشخص شد دیودهای نوری شرایط رشدی مناسب تری برای رشد بوته های گل رز فراهم کردند. در بین تیمارهای مورد بررسی بالاترین کمیت و کیفیت گل رز شاخه بریده رقم جوملیا توسط تیمارهای دیودهای ساطع کننده نور ترکیبی در مقایسه با سایر تیمارهای نور تکمیلی و همچنین تیمار شاهد ایجاد شد.

نتیجه گیری

با توجه به اثرات مطلوب تیمارهای دیودی نور ترکیبی بر خصوصیات کمی و کیفی گل رز رقم جوملیا و با در نظر گرفتن بازده انرژی بالاتر و صرفه اقتصادی در بازه زمانی طولانی تر در کشت های گلخانه ای، استفاده از دیودهای نور ترکیبی در نوردهی تکمیلی کشت های فشرده در اولویت می باشد. نورهای تکمیلی دیود ترکیبی به دلیل برتری معنی دار نسبت به شاهد و نقش مثبتی که در بهبود فرآیند رشد و نمو گل رز رقم جوملیا دارند، پیشنهاد می گردد؛ همچنین نور مکمل دیودهای ترکیبی به عنوان جایگزینی برای نورهای تکمیلی بخار فلزی و پرفشار سدیمی توصیه می گردد.

تولید گل و گیاهان زینتی در ایران، در عین حال که توام با مزیتهای قابل توجهی می باشد، چالشها و نارسائی هائی را نیز در ساختار بازار و بازاریابی این محصولات در بر دارد. در این مطالعه، به بررسی مسیرهای مختلف بازاررسانی گل و گیاهان زینتی در وضعیت ساختار بازار موجود براساس معیارهای اقتصادی بازاریابی و ویژگی های ساختار بازار، پرداخته شده است. گل رز شاخه بریده و استان اصفهان، به ترتیب، به عنوان محصول و منطقه نمونه تولید انتخاب شد. نتایج نشان داد که سهم تولید کننده از قیمت فروش به مصرف کننده و راندمان بازاریابی پائین باشد. در عین حال در این نظام، به دلیل وجود ضایعات بالا، کارائی فنی پائین است. ولی، کارائی قیمتی به دلیل بالا بودن قیمت خرده فروشی نسبت به قیمت سر مزرعه، بالا و در نتیجه کارائی کل نیز بالا می باشد. بنابراین، سهم سایر عوامل بازاریابی از این نسبت بالا بیشتر از تولید کننده است. بررسی ساختار این بازار نشان می دهد که کالاها غیر همگن بوده و شرایط ورود به بازار سخت و توام با عدم حتمیت است. بر این اساس، نظام بازار رسانی گل و گیاه در ایران ناکارا و ساختار بازار، یک ساختار غیر رقابتی است. این شرایط غیر رقابتی که باعث وجود اطلاعات ناقص در بازار خواهد شد، امکان برنامه ریزی تولید برای تولیدکنندگان را میسر نمی سازد و به دلیل وجود مازاد عرضه یا تقاضا، نوسانات قیمت گل در سطح عمده فروشی زیاد است. این در حالی است که قیمت خرده فروشی نوسانات کمتری داشته و کاهش قیمت بازار در بسیاری از زمانها به مصرف کننده منتقل نمی شود. بنابراین، تولید کننده کمترین و مصرف کننده بیشترین قیمت ممکن را، به ترتیب دریافت و پرداخت، می نمایند. در این خصوص اصلاح ساختار بازار گل در ایران پیشنهاد گردید.

عمر گلجایی طولانی مهمترین فاکتور تعیین کننده ارزش اقتصادی در گل رز شاخه بریده است. در این پژوهش اثر سدیم نیتروپروساید (SNP) بصورت تیمار پالس در 4 سطح 0، 20، 40 و 60 میکرومولار بر عمر گلجایی گل های شاخه بریده رز (Rosa hybrida L.)، لیسیانتوس (Eustoma grandiflorum) و آفتابگردان (Helianthus annuus L.) بررسی شد. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و 12 تیمار اجرا شد. نتایج نشان داد که بالاترین عمرگلجایی گل های شاخه بریده رز (33/14 روز) و آفتابگردان (5/14 روز) با کاربرد 40 میکرومولار SNP بدست می آید در حالی که بیشترین عمر گلجایی لیسیانتوس (00/14 روز) متعلق به تیمار 20 میکرومولار SNP بود. تیمار 20 میکرومولار SNP موثرترین تیمار در حفظ ماده خشک در گل های شاخه بریده رز بود.کاربرد SNP نسبت به شاهد بطور معنی داری موجب کاهش تولید اتیلن در گل های شاخه بریده رز و لیسیانتوس شد. کمترین اتیلن تولید شده در گل های شاخه بریده آفتابگردان (03/0 نانولیتر در لیتر در ساعت در هر گرم وزن تر) به تیمار 60 میکرومولار SNP تعلق داشت. SNP اثر معناداری بر جذب آب، جمعیت میکروبی محلول گلجایی و انتهای ساقه و کلروفیل b نداشت؛ اما بطور معنی داری موجب حفظ پروتیین در گل های شاخه بریده مورد آزمایش شد. بطورکلی می توان گفت که SNP از طریق مهار تولید اتیلن و حفظ پروتیین ها موجب بهبود ماندگاری پس از برداشت در گل های شاخه بریده رز، لیسیانتوس و آفتابگردان می شود.

یکی از فاکتورهای مهم در کنترل کیفیت محصولات گل­های تازه، طول شاخه است که تعیین کننده مهم عملکرد شاخه بریده بوده و درجه­بندی و بازاررسانی بسیاری از گل­های شاخه بریده مانند گل رز بر اساس طول شاخه است.  هدف این مطالعه بررسی تیمار طول­ های مختلف شاخه بریده و محلول ساکارز بر عمر گل­جایی و تعادل آبی گل رز رقم ’بینگو وایت‘ بود. این آزمایش به ­صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار سطح مختلف طول شاخه (25، 35، 45 و 55 سانتی­متر) و دو سطح ساکارز (صفر و دو درصد) همراه با هیپوکلریت سدیم با غلظت 50 میلی­گرم در لیتر در سه تکرار، در دمای 2± 23 درجه­ سانتی­گراد و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و شدت نور 12 میکرومول برمترمربع در ثانیه (لامپ­های فلورسنت سفید خنک) با 12 ساعت روشنایی تا پایان عمر گلجایی انجام شد. در این آزمایش پارامترهای کیفی و کمی مختلفی از قبیل: عمرگلجایی، پتانسیل آب برگ و گل رز، نشت یونی برگ و گلبرگ، پایداری غشا سلول­های برگ و گلبرگ و هدایت روزنه­ای برگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، بیشترین عمر گلجایی (17 روز) در کمترین  تیمار طول شاخه (25 سانتی­متر) در محلول گلجایی حاوی ساکارز دو درصد  و کمترین عمر گلجایی (10 روز) در بزرگترین طول شاخه (55 سانتی­متر) به­طور معنی­داری (01/0P <) مشاهده شد. کمترین میزان نشت یونی برگ و گلبرگ به­طور معنی­داری (05/0P <) در کوتاه­ترین طول شاخه (25 سانتی­متر) مشاهده شد، اگرچه تفاوت معنی­ داری بین سایر سطوح طول شاخه شامل  35 و 45 سانتی­متر با سطح 25 سانتی­متر وجود نداشت. کمترین میزان شاخص پایداری غشا سلولی به شکل معنی­داری (05/0P <) در بیشترین طول شاخه (55 سانتی متر) در مقایسه با سایر طول های شاخه بود.  بیشترین میزان پتانسیل آب برگ و گل  به­ صورت معنی داری (01/0P <) در تیمار 35 سانتی­متر طول شاخه در مقایسه با سایر طول­ها مشاهده گردید. هدایت روزنه­ای برگ در طول زمان کاهش یافت و تحت تاثیر تیمار طول شاخه به شکل معنی­داری قرار نگرفت. کمترین میزان پایداری غشا برگ گل رز  و گلبرگ در طول ساقه 55 سانتی­متر مشاهده شد و بین سایر طول­ها اختلاف معنی ­داری وجود نداشت. هدایت روزنه­ ای در طول زمان کاهش یافت و تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت. به­ طور کلی نتایج  ما نشان داد که، تیمار طول­ کوتاه­تر شاخه (25 سانتی­متر) و محلول ساکارز 2 درصد نه تنها بیشترین تأثیر را بر افزایش عمرگلجایی داشت بلکه باعث بهتر شدن وضعیت آبی، کاهش نشت یونی و افزایش پایداری غشا سلولی گلبرگ گل رز شد